Canonzin

Ze hebben het weer voor elkaar: een geschiedkundig canon wat alle Nederlanders horen te weten. Wie zijn “ze”? Dat zijn de geschiedkundigen. Mensen die jarenlang hebben gestudeerd, en vervolgens docent, journalist of werkeloos worden. En dan maar de deur plat gaan lopen bij de Tweede Kamer met testjes die laten zien dat we veel te weinig weten van geschiedenis en er meer aandacht voor moet komen. Waar dan al die journalisten die geschiedenis hebben gestudeerd stukjes over schrijven. Zo houden ze elkaar leuk bezig.

Ik ben wel jaloers op die geschiedkundigen. Want aardrijkskunde mist dat volledig. Natuurlijk, sociaal geografen zijn allemaal hard aan het werk op allerlei terreinen, maar het lobbyen, dat doen ze niet. Waarom is er geen aardrijkskundig canon? Waarom is er niet jaarlijks een Geografie Test die keihard aantoont dat de gemiddelde parlementariër, laat staan de gemiddelde Nederlander, niets van aardrijkskunde weet? Waar ligt Nieuwpoort? Dat weten nog minder mensen dan dat die slag er was. De hoofdstad van Burkina Fasso? Ouagedougou! Maar ook best belangrijke zaken als Europese samenwerking – wie, waarom, waar? Hoe verklaar je de gespannen situatie in het Midden-Oosten op geografische manier? Waarom verslepen we MP3-spelers de hele wereld over? Wat is een podzol en hoe proef je welke kleisoort je opboort? Wat maakt dat veenlandschap zo uniek? Lag West-Nederland altijd beneden zeeniveau? “Waarom daar”?

Het wordt tijd voor een aardrijkskundig canon. Alle geografische kennis die bekend verondersteld mag worden, van iedereen en zeker van degenen die beslissingen nemen in dit land. Zodat we, door die geschiedenislobby, niet alleen in tijd, maar ook in ruimte naar Nederland kijken. Een drukbevolkt land, welvarend, één van de drukste havens ter wereld, met een aantal unieke landschappen. Dat is niet alleen aan tijd gebonden.

Wat moet er dan in het canon? Dat is natuurlijk voer voor de oeroude geografische discussies. Kiezen we voor thema’s of regio’s. Sociaal of fysisch. Wat nou eigenlijk aardrijkskunde is. Hoe je een cirkeldiagram tekent.

Mijn voorstel:

• De landschappen van Nederland. Ze verdwijnen snel, of worden onherstelbaar aangetast. Puur gebrek aan waardering. Die horen we gewoon allemaal te kennen. Velen fietsen over de Veluwe zonder aan gletsjers te denken. Velen zien de heide als “natuur”…
• Immigratie en emigratie. Zeker recent een belangrijk issue.
• Europese eenwording. Nederland is één van de grondleggers van de EU. Onze welvaart is afhankelijk van diezelfde EU. De EU bepaalt steeds meer ons beleid.
• Vulkanisme en platentectoniek. Niet dat dat voor Nederland zo direct van invloed is, maar mensen vinden vulkanen nou eenmaal spannend.
• Klimaat. Niets eens zozeer het broeikaseffect, maar puur wat klimaat nou is, hoe het werkt, de basis ervan. Dan snap je ook meer van klimaatverandering.
• Strijd tegen water. Dat ís Nederland voor een groot deel.
• Ontwikkelingslanden. Daar zit een heel stuk koloniale geschiedenis aan vast, maar kijk ook naar het heden: hoe ontwikkelen die landen zich vergeleken met het Westen? Hoe zijn de huidige verhoudingen ontstaan. Hoe is het leven in die landen, welke rol speelt nationale of groepscultuur.
• Nederland distributieland. Maar waarom?
• Topo. Altijd topo. Voor de feitjesfetisjisten.

Ik ben vast nog heel wat vergeten. Vul maar aan! En geografen, kom uit de kast als aardrijkskundige! Wees trots op je vak! En dan maar hopen dat we volgend jaar bij de Grote Geo Quiz in de Volkskrant kunnen roepen dat er echt meer lesuren nodig zijn voor aardrijkskunde. Meer dan voor geschiedenis. Weg met die VOC mentaliteit, leve de theorie van Christaller!