Aanpak Gouda: Een miljoen euro per kantje A4

Een beetje cynisch zou je het zo kunnen berekenen. Of €166.000 per relschopper, zoals de Telegraaf zegt (nou ja, een reaguurder citeert, dan kan je namelijk makkelijk tendentieuze ongefundeerde meningen presenteren die je als journalist niet op durft te schrijven). We willen in ieder geval een Boel Geld, om alle problemen op te lossen. En daarvoor is een Plan gemaakt. Ten minste, een publieksversie van een Plan. Het Echte Plan ontbreekt vooralsnog. De publieksversie, die sinds dinsdag openbaar is, komt overeen met mijn vermoedens en vrezen vooraf.

Om te beginnen mist het plan een gedegen analyse van de achtergrond van de problemen. Die worden volledig op het conto van de Goudse Marokkaanse inwoners gegooid. Nu is het zo dat daar onevenredig veel problemen zijn, maar evengoed zou je kunnen stellen dat de problemen worden veroorzaakt door jongetjes in achterstandswijken en achterstandsposities. Sterker nog, dat lijkt me een meer logische benadering.

Misschien mist die analyse wel omdat het probleem eigenlijk niet zo groot is. Goed, de bijna 10 straten van Oostwei hebben binnen Gouda te maken met de meeste criminaliteit, maar volgens de officiële bronnen gaat het om zo’n 20 jongeren in de harde kern. Het plan spreekt over 56 jongeren die in de gaten gehouden worden, waarvan 26 een traject voor scholing of werk volgen, en een nieuwe groep overlastplegers van zo’n 60 jongeren. En toch gaat het hier over een probleem dat 10 miljoen euro zou moeten rechtvaardige – ter vergelijking, voor armoedebeleid trekt de gemeente structureel 3 miljoen euro per jaar uit. Terwijl de doelgroep voor een flink deel hetzelfde is.

De tegenstrijdigheden houden daarmee niet op. Er wordt succes geclaimd bij de “oudere” groep – de 16+-ers, en gewezen op de opkomst van de jongere groep. Zij zouden zich “spiegelen aan hun oudere broers” – maar hadden we bij hen niet juist zoveel succes?

Aan het eind van de huidige stand van zaken komt een bijzonder verontrustende zin: “In dit soort gezinnen zijn al heel wat hulpverleners en wetshandhavers op bezoek geweest. Tot nu toe zonder duurzaam succes”. Wat ging er dan mis? Waarom hebben de hulpverlening en de politie gefaald? Waarom moet er een nieuw soort hulpverlener, een gezinsmanager, erbij worden gehaald als alle andere hulpverleners het niet goed doen?

“Wil je hulp, sla een oud vrouwtje”
Dan komen de oplossingsrichtingen. Hier wreekt zich de gebrekkige analyse. Omdat we niet zo goed weten waarom het fout gaat, waarom (en of!) de Marokkaanse achtergrond relevant is, en waar het aan schort in de huidige aanpak van politie en hulpverlening, volgt een serie maatregelen die we deels al doen, deels hadden moeten doen, en als geheel alle kanten op vliegen.

Wat opvalt is dat de meeste maatregelen in het sociale domein liggen: opvoedondersteuning, jongerenwerk, activiteiten, onderwijs. Het plan gaat echter uit van overlast en veiligheid. Dat botst. Het signaal dat nu wordt afgegeven is dat je je moet misdragen, voordat je aandacht krijgt van de gemeente. Onbedoeld, onbewust, maar zo gaat het wel.

Kies je voor de insteek “wij willen Gouwenaren uit hun achterstandspositie halen”, dan krijg je ook andere soorten acties. Door het breder te trekken beperk je je niet tot (al dan niet Marokkaanse) jongetjes, maar ook degenen die hun frustraties op een andere manier uiten. Denk daarbij aan de positie van meisjes en vrouwen. Qua overlast geen echte factor, maar ze hebben met dezelfde problematiek te maken. Zolang ze geen oude vrouwtjes slaan zijn ze niet interessant voor dit plan.

Het is de schuld van de ouders
Naast de jongere zelf komen de ouders aan bod. Een klein aantal gezinnen (5, volgens burgemeester Cornelis in dit interview) weigert alle hulpverlening. Waarom, vraag je je dan af. Dat kan je je blijven afvragen. Zonder het antwoord komt de oplossing: meewerken via een gezinscontract, of gestraft worden. Daarbij komen maatregelen langs die van een Wilderiaans simplisme getuigen, zoals het korten op een eventuele uitkering (moeten ze die wel hebben), of het uit huis zetten van gezinnen. Hoe dit de problemen van die gezinnen oplost wordt niet vermeld.

Andere maatregelen zijn dan weer zo logisch dat je je afvraagt waarom dat nu niet al wordt gedaan, zoals het verhalen van schade op ouders. En weer andere gaan behoorlijk ver, zoals het ondertoezichtstellen van ouders. Een bijzonder heftige maatregel waar nu niet voor niets rechters bij aan te pas komen. De juridische basis voor deze voorstellen is zwak.

Benoemen en (her)bouwen
Tot slot komt de wijk Oost voorbij. Daarvoor bestaan al heel lang plannen voor een nieuw centrum. Voorlopig gebeurt er weinig, en is sowieso van de wijkontwikkeling niet zoveel te merken op straat. In dit plan wordt geklaagd dat er geen geld is om dit allemaal snel te realiseren. Ammehoela. We hebben een begroting van €200 miljoen! Natuurlijk is het geld er, maar dat steken we nu in allerlei andere grote projecten, zoals de Spoorzone, en een nieuw zwembad. Je zou kunnen zeggen: laat dat zwembad maar even zitten, we investeren liever in Oost. Als dat helpt ten minste – oude problemen in een nieuw jasje schiet ook niet zo op.

Geef geld
Voor dat alles zijn bevoegdheden nodig, en geld. Waarop de 10 miljoen gebaseerd is lees je trouwens niet terug, los van een concreet bedrag om in de herinrichting van de wijk te steken. Waarom dat alles nodig is vind je niet terug in dit Plan. Een aantal bezuinigingen terugdraaien, zoals op welzijnswerk, wordt niet als optie genoemd.

Meer geld is altijd prettig. Mijn vrees is dat de landelijke politiek makkelijk door deze plannen heen prikt, en we dat geld wel kunnen vergeten. Gebeurt dat niet, dan hebben we over een jaar een nieuwe generatie gekweekt. Van teleurgestelde burgers welteverstaan. Omdat die plan matig is doordacht kan je grote vraagtekens zetten bij de gehoopte resultaten. In een korte tijd deze problemen oplossen gaat niet werken, zeker niet met de focus zo sterk op overlast en veiligheid.

We zullen dus eerst bij onszelf moeten nagaan wat het probleem is dat we willen oplossen, en waarom dat tot nu toe niet is gelukt. Daarbij moeten we ook durven naar onszelf en ons beleid te kijken, iets dat dit plan niet doet. Gouda doet het namelijk geweldig.

De volgende vraag is of we willen handelen vanuit de gedachte dat we iedereen in onze mooie stad willen betrekken, mee laten doen, zich laten ontwikkelen, of dat we alleen overlast willen tegengaan. Dan kan je beleid gaan maken en uitvoeren. Zonder grote woorden of beloftes, want de problematiek is taai. Een realistische insteek, met haalbare resultaten, zonder het wiel steeds opnieuw uit te vinden.