De gemeenteraad is het hoogste bestuursorgaan van de gemeente: zij formuleert de beleidskaders, controleert hoe B&W die uitvoeren, en vertegenwoordigt het volk. Sinds 2002 maken wethouders geen deel meer uit van de gemeenteraad, en zijn de taken van het kaders stellen (Raad) en uitvoering (B&W) uit elkaar gehaald. In veel gemeentes, waaronder ook in Gouda, is de Raad daarom bezig met een nieuwe manier van vergaderen, om zo goed mogelijk die drie taken te kunnen uitvoeren. Zo hebben we in Gouda de A-onderwerpen, waarover de Raad uitgebreid met de stad van gedachten wisselt voor er kaders worden gesteld.
Tot zover de theorie. Nu de praktijk. In de hoofden van sommige raadsleden zit nog steeds het oude monistische stelsel, de tijd dat de wethouders schouder aan schouder met de raadsleden zaten en de taakverdeling onduidelijk was. Als collegepartij was het toen makkelijk: gewoon het college volgen. En als oppositie was je dus tegen. Met het dualisme en de nieuwe werkwijze kan dat niet meer: de Raad moet nu zelf gaan bepalen, met elkaar in debat gaan in plaats van de wethouder. Dat laat een gat achter waar je keihard in kan vallen.
De VVD gaat vanavond vol enthousiasme in dat gat kukelen. Ze komen met een Motie van Treurnis, die inderdaad bedroevend is. Wat was er aan de hand? Afgelopen woensdag zou er een debat plaatsvinden over de Wijkaanpak. Er lag een besluit waar niemand echt blij mee was. Vanuit de wijkteams was ook heel wat weerstand georganiseerd. Toen het college daar lucht van kreeg verzochten zij – een avond van tevoren – aan het presidium (de “regelaars” van de raad en de raadsagenda) om het stuk van de agenda af te halen om nog wat extra gesprekken met de wijkteams te voeren. Het presidium ging akkoord, en aldus werd door de voorzitter op woensdag meegedeeld. Wel kon iedereen nog iets meegeven aan de wethouder. De VVD maakte van de tijd gebruik om over de gang van zaken een motie van treurnis richting het college aan te kondigen. Ironisch genoeg meenden zij dat het niet hoort in het dualisme dat het college een stuk dat niet goed is terugtrekt.
Op het moment dat een stuk richting de Raad gaat is het van de Raad zelf, en dus onze verantwoordelijkheid. Na de mededeling van de voorzitter kan je instemmen met het van de agenda halen als raadslid, of met de vuist op tafel slaan en zeggen dat het wél besproken moet worden. Dat bepaalt de Raad namelijk. Niemand deed dat, ook de VVD niet. Zij wijzen naar het college, zonder zelf de verantwoordelijkheid te nemen, die wij in het dualisme hebben.
Opvallend ook, omdat het juist een teken van kracht is van het college. Waar vroeger een besluit er doorheen zou zijn geramd, of door de raad zou worden teruggestuurd, neemt het college nu zelf de verantwoordelijkheid die zij hebben, en wordt een besluit teruggehaald omdat er blijkbaar onvoldoende steun is in de stad en de Raad. Daar heb je lef voor nodig. Het terugtrekken van het besluit geeft aan dat dit college open staat voor kritiek, en de Raad serieus neemt. Niet alleen de raad, maar ook de wijkteams, die nu (nog…) een extra kans krijgen om in te spreken
De VVD daarentegen neemt het raadswerk niet serieus. In plaats van zich te richten op de raadsleden (“dit stuk moet op de agenda blijven staan”) of op ons presidium (“jullie hadden het verzoek van het college niet moeten honoreren”) richten zij zich alleen op het college. Zoals in de goede oude monistische tijd gebruikelijk was. Dat is laf, toont een gebrek aan verantwoordelijkheid en is een teken dat de Raad niet serieus wordt genomen. Het college kan ons niet de kaderstellende taak ontnemen, kan geen discussie tegenhouden. Dat kunnen alleen wij zelf. Als de VVD haar treurnis uit wil spreken, dan zal ze dat moeten doen over de Raad die haar eigen agenda blijkbaar niet wil bepalen, maar niet over een college dat luistert naar wat er leeft en daarop actie onderneemt. Dan laat je ook zien dat je snapt wat dualisering is, en de oude tijd dat we allemaal vragend naar de wethouder keken achter je hebt gelaten.
