Het rommelt nog even door

Na de verkiezingen werd er druk geblogd over de gevolgen en wat GroenLinks wel of niet moest doen. Vooral de vraag: moet GroenLinks meeregeren of niet als de kans zich voordoet? Het resultaat is bekend.

In Vrij Nederland staat er nu een artikel over GroenLinks, met als strekking: GroenLinks is te elitair en had moeten onderhandelen over regeringsdeelname. Christan Jongeneel stelt daarbij vast dat de opgevoerde criticasters nou niet bepaald in de arbeidersklasse vallen. Brechtje Paardekoper voegt er een samenvatting van een artikel uit De Helling aan toe om te laten zien dat een groot deel van de maatschappij iets anders wil dan waar GroenLinks voor staat, en GroenLinks meer aandacht zou kunnen besteden aan het verlangen naar gemeenschap en kleinschaligheid.

Dat is allemaal prachtig, maar wat ik nog steeds niet heb gehoord is een duidelijke visie. Waarom moet GroenLinks nou niet meeregeren? Wat zijn de voor- en nadelen van meeregeren versus oppositie voeren tegen, naar alle waarschijnlijkheid, een CDA/PvdA/CU kabinet? En welke rol hebben partijleiding en leden hierin? Immers, de leden hebben de koers vastgesteld. Arnoud Boer ziet het als een tweedeling tussen realo’s en idealisten en vraagt zich af of GroenLinks schizofreen aan het worden is.

Ik voel me nog steeds teleurgesteld dat in de campagne is gezegd: “wij zijn een ideeënpartij op zoek naar macht”, maar zodra de mogelijkheid om je ideeën ten uitvoer te brengen zich voordoet, er wordt gevlucht. De argumenten hiervoor waren ronduit zwak (we hebben de verkiezingen niet gewonnen, we zijn zo klein, er zijn zoveel verschillen), want er is geen enkele logische combinatie te vormen. PvdA/CDA/SP was nog het meest logisch (ook met forse inhoudelijke verschillen), maar die wilden niet samen.

Ook nu wordt er weer gezegd dat we toch echt niet hadden moeten meedoen. Waarom? Kunnen we ons zo goed profileren in de oppositie dan? Het tegendeel lijkt waar. De afgelopen jaren heeft GroenLinks niet geprofiteerd, terwijl het kabinet van VVD en CDA uitermate geschikt was om ons tegen af te zetten. Zou dat wel lukken met een kabinet dat socialer en groener zal worden? En zal dat wel lukken met een SP in de oppositie, die heeft aangetoond erg goed te zijn in het aandacht trekken, thema’s agenderen en een brede groep aan te spreken?

Een andere reden om niet mee te doen is de maatschappelijke tendens naar conservatisme. Daar maak ik me weinig zorgen over. Veel mensen zijn nou eenmaal conservatief. Ook als je onder GroenLinksers grote veranderingen voorstelt zullen er veel zijn voor wie dat allemaal niet hoeft. Als die veranderingen eenmaal achter de rug zijn, blijkt het allemaal wel mee te vallen en hoor je ineens veel minder mensen klagen. Niet altijd – zo blijven mensen klagen over de WIA, en “genezen” nog steeds ontzettend veel arbeidsgehandicapten na een bezoekje aan het UWV, het Lourdes van Nederland, en vervolgens worden ontslagen. Maar over de ziektekostenverzekeringen hoor je nauwelijks iemand – zelfs niet nu de tarieven flink omhoof zijn gegaan. Veranderingen worden dus na enige tijd geaccepteerd. En de maatschappelijke tendens was nog maar een half jaar geleden een links kabinet en een gedecimeerde CDA – telt dat nu niet meer? Gaan we dan maar zielig in een hoekje zitten, overschreeuwd door makkelijke conservatieve oplossingen, of gaan we de confrontatie aan en laten we zien waar we voor staan – en dat dat praktisch uitvoerbaar is?

Door niet te gaan onderhandelen, terwijl er wel ruimte lag (op sociaal en groen, 2 thema’s van onze campagne), wekt de indruk dat men niet durfde. Dat er geen onderhandelaars voorhanden zijn om punten binnen te slepen, en geen bestuurders om die punten zo uit te voeren dat kritiek verstomt. Maar GroenLinks is geen D66. Het is een partij met duidelijke ideeën, en dus ook een duidelijke onderhandelingspositie. D66 blijft toch meer een praktische bestuurderspartij met vagere idealen. Dan ben je eerder een onzichtbare derde.

Wat betreft het elitaire gehalte: dat is volgens mij niets nieuws, maar wel iets om te veranderen. Hoe, dat weet ik ook niet. Want de aantrekkingskracht van GroenLinks is juist ook dat het geen partij is die doet alsof ingewikkelde problemen met simpele oplossingen zullen verdwijnen. Dan ben je al snel minder aantrekkelijk voor een grote groep mensen. De kunst wordt om aan de ene kant mensen bij de partij te betrekken over wie het gaat, en aan de andere kant onze ideeën en idealen niet te laten verwateren. Dat wordt de uitdaging voor de leden, en de huidige leiding. De nieuwe partijleider moet wat mij betreft ook die kwaliteit hebben: GroenLinks in de kijker spelen als sociale, groene en tolerante partij, met een genuanceerd maar toegankelijk verhaal.